Financiering

In de dienstverleningsovereenkomst met de BNG Bank is het liquiditeitenbeheer opgenomen. Een tekort aan middelen kan hierdoor op voordelige wijze worden geleend zonder risico voor de gemeente. Met behulp van de periodiek bijgestelde liquiditeitenplanning wordt inzicht verkregen in de financieringsbehoefte.

Ontwikkeling liquiditeitspositie
Op basis van geactualiseerde liquiditeitenplanningen worden de wijzigingen in de uitgaande en inkomende geldstromen opgevangen binnen de ruimte van de kasgeldlimiet. Gedurende het grootste deel van het jaar 2023 is de financieringsbehoefte en liquiditeitspositie in control gebleven. In het begin van het jaar is de druk op de financieringspositie met kasgeldleningen opgevangen. Het op gang komen van de invorderingstermijnen gemeentelijke belastingen, de ontvangst van de jaarlijkse uitkering uit het BTW-compensatiefonds per 1 juli, de verkoop van 3 voormalige gemeentewoningen en de ontvangsten t.b.v. de opvang Oekraïners hebben de liquiditeitspositie verbeterd.  

Leningenportefeuille

Financieringspositie
Gemeentefinanciering heeft betrekking op de financiering van de organisatie voor de lange termijn. Zodra de financieringsmiddelen (de reserves, voorzieningen en opgenomen geldleningen) lager zijn dan het totaal van de boekwaarde van de investeringen, inclusief voorraden, is dit een teken dat de gemeente een vaste geldlening moet gaan aantrekken.
 

In 2023 is gedurende het gehele jaar sprake geweest van een financieringsoverschot eindigend op een overschot van ca. € 10,6 miljoen. Het eigen vermogen is als gevolg van het jaarrekeningresultaat 2023 toegenomen en de schuldpositie is door reguliere aflossingen van langlopende geldleningen verder gedaald. Daartegenover is het geactiveerd vermogen met ca. € 0,9 miljoen toegenomen en de voorraad grond, zijnde de boekwaarde van de grondexploitatie Vitaal Vogelenzang, met ca. € 0,1 miljoen.

Door de voortgang van de onderhanden en geplande investeringsprojecten zal het financieringsoverschot op termijn weer omslaan in een tekort. Om die reden zal de komende periode de druk op de schuldpositie c.q. de leningenportefeuille onverminderd groot blijven. Uw raad heeft met de nota 'Bloemendaal duurzaam financieel houdbaar' een extra sturingsinstrument in handen om de schuldpositie te blijven beheren. In de nota zijn kaders opgenomen ten behoeve van de confrontatie tussen enerzijds investeringswensen en anderzijds het beoogde schuldniveau. Deze kaders geven ondersteuning aan de integrale besluitvorming en het beheersbaar houden van de schuldenlast. De gemeente moet op het EMU-saldo kunnen sturen en op een beheersbaar schuldniveau voor de komende jaren. Er is onder meer besloten om te streven naar een bruto schuld van € 20 miljoen (solvabiliteit = 50%) waarbij de schuldpositie niet verder mag oplopen dan maximaal € 40 miljoen. Onroerend goed wordt waar mogelijk (versneld) verkocht en de opbrengsten worden gebruikt om schulden af te lossen.

Rentekosten
Het aantrekken en verstrekken van geldleningen betreft een treasury-activiteit waaruit respectievelijk rentelasten en rentebaten voortvloeien die worden verantwoord op het taakveld Treasury. Het saldo van deze rentelasten en -baten wordt aan de taakvelden toegerekend met behulp van een renteomslag. Rente van leningen die specifiek zijn aangetrokken voor een project of (door)verstrekking (=projectfinanciering) en rente aan grondexploitaties blijven buiten de omslagberekening. Dit geldt ook voor de rentevergoeding die evt. berekend wordt over het eigen vermogen en/of de voorzieningen. Het BBV laat een dergelijke rentevergoeding toe. Echter vanwege het verlangde inzicht, de eenvoud en transparantie is ervoor gekozen deze systematiek niet (meer) toe te passen. Verder heeft de gemeente geen projectfinancieringen aangetrokken.
De omslagrente wordt berekend door de aan de taakvelden toe te rekenen rente te delen door de boekwaarde per 1 januari van de vaste activa die integraal zijn gefinancierd, waarbij je rekening moet houden met de ontvangen rente. Het renteresultaat 2023 komt uit op een omslagpercentage van 0,0% t.o.v. de begrote 0,604% welke is gebaseerd op de in het verleden afgesloten en toekomstige af te sluiten vaste geldleningen. Wetgeving verplicht dat je niet verder mag afwijken dan 25%. In het volgende schema wordt inzicht gegeven in de werkelijke rentelasten externe financiering, het renteresultaat en de wijze van rentetoerekening.

De boekwaarde van de activa die integraal is gefinancierd per 1 januari 2023 bedraagt ca. € 61,2 miljoen. De aan taakvelden toegerekende rente bedraagt € 0 miljoen.

Nu de rentebaten hoger zijn dan de rentelasten en ervoor is gekozen om geen rente over het eigen vermogen te berekenen, ontstaat er een ‘negatieve’ aan de taakvelden toe te rekenen rente (een ‘negatieve’ renteomslag). Dan is er feitelijk geen sprake van een rentelast die aan taakvelden moet worden toegerekend, maar een rentebaat die ontstaat omdat op uitstaande geldleningen en het schatkistbankieren meer rente wordt ontvangen dan aan rente op aangetrokken lange en korte financiering wordt betaald. Deze ‘negatieve’ aan de taakvelden toe te rekenen rente (een ‘negatieve’ renteomslag) is een resultaat van treasurybeleid en beheer en wordt dan ook niet daadwerkelijk aan de taakvelden toegerekend, maar blijft op het taakveld treasury als baat staan.

Schatkistbankieren
De wet verplicht alle decentrale overheden hun overtollige (liquide) middelen aan te houden bij het ministerie van Financiën, de rijksschatkist. Het woord 'overtollig' verwijst naar alle middelen die decentrale overheden niet onmiddellijk nodig hebben voor de publieke taak. De gemeente Bloemendaal mag haar overtollige middelen tot een bepaald bedrag buiten de schatkist van het Rijk aanhouden. Het drempelbedrag voor Bloemendaal bedroeg in 2023 op basis van het begrotingstotaal € 1.261.200. Dagelijks worden de overtollige middelen in rekening-courant automatisch met het rijk verrekend. De gemeente Bloemendaal heeft in 2023 geen substantiële overtollige middelen uitgezet. De korte rente is een bepaalde tijd hoger geweest dan de lange termijn rente. Met de verplichte deelname aan het schatkistbankieren is het beleggingsrisico waaraan de gemeente wordt blootgesteld nihil. Daarentegen dient de gemeente ook weer niet over liquide te zijn omdat de rente-inkomsten uit de verplichte belegging bij het rijk marginaal zijn. De liquiditeits- en koersrisico's worden continue bewaakt in relatie tot de stand in rekening-courant bij de BNG Bank.
Een decentrale overheid behoudt, op basis van de Wet Fido, de mogelijkheid om leningen te verstrekken en uitzettingen te verrichten uit hoofde van de publieke taak. Deelname aan schatkistbankieren verandert daar niets aan.